Od bieguna do bieguna
Dwuletnia kampania edukacyjna EAZA na lata 2013-2015, poświęcona biegunom oraz polarnym gatunkom zwierząt.
Ambasadorami akcji ‘Od bieguna do bieguna’ zostały: niedźwiedź polarny zamieszkujący Arktykę oraz pingwin królewski pochodzący z Antarktydy.
Towarzyszą im inni mieszkańcy obszarów okołobiegunowych, m.in.: halibut atlantycki, krabojad, sowa śnieżna, rybitwa popielata, albatros ciemnogłowy pingwiny, piżmowół, piesiec, wilk arktyczny, rosomak, mors, foka Weddella, uchatka antarktyczna, lampart morski, słoń morski południowy, narwal, białucha oraz orka.
Głównym celem kampanii jest zwrócenie społecznej uwagi na problem zmian klimatu oraz przekonanie ludności, że tempo tych zmian zależy od codziennej aktywności każdego z nas.
O globalnym ociepleniu
Od połowy XX w. obserwuje się wzrost średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi, a także temperatury oceanów. W pewnym stopniu zmiany te są konsekwencją naturalnych procesów (m.in. promieniowania słonecznego i działalności wulkanów). Za główną ich przyczynę uważa się jednak wzrost koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze (CO2, metan, podtlenek azotu, ozon, freony), co jest jednym z efektów ubocznych rozwoju naszej napędzanej paliwami kopalnymi cywilizacji.
Globalne ocieplenie pociąga za sobą wiele konsekwencji, m.in.:
- Wzrost poziomu morza — na skutek topnienia lodowców i lądolodów oraz w związku ze zjawiskiem rozszerzalności cieplnej (wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się objętość wody). Stopnienie pokrywy lodowej Antarktydy i Grenlandii doprowadzi do zatopienia obszarów zamieszkiwanych dziś przez ponad 600 mln ludzi, w tym większości dużych, gęsto zaludnionych miast położonych na wybrzeżach.
- Zmiany w ilościach opadów. Następstwem globalnego ocieplenia są coraz liczniejsze pożary i susze, nękające tropikalne obszary w głębi lądu, a także szalejące u wybrzeży huragany i powodzie. Większa ekspozycja linii brzegowej na działanie wiatru oraz fal prowadzi do erozji oraz poważnych zniszczeń nabrzeża, infrastruktury oraz dziedzictwa kulturowego w wielu miejscach na świecie.
- Problemy rolnictwa — trwające na ogromnych obszarach susze wpływają na spadek produkcji rolnej i są przyczyną głodu coraz większej liczby ludzi.
- Rozprzestrzenianie się chorób tropikalnych i wzrost zachorowalności wśród mieszkańców krajów rozwijających się.
- Spadek liczebności wielu polarnych gatunków roślin i zwierząt.
Jak widać, globalne ocieplenie jest problemem całego świata, ale w największym stopniu dotyka dwa jego bieguny — Arktykę i Antarktydę. To właśnie tam od kilku dekad obserwowany jest największy wzrost temperatury, któremu towarzyszy:
- zanik czapy lodowej oraz pokrywy śnieżnej - lód jest coraz młodszy i cieńszy, coraz wcześniej topnieje, a obszary otwartego morza w czasie lata stają się coraz bardziej rozległe; polarne gatunki zwierząt tracą miejsca żerowania oraz tereny lęgowe, a wolne od lodu morza stają się bardziej dostępne dla coraz liczniejszych statków dodatkowo zanieczyszczających środowisko;
- „przesuwanie się” stref roślinności na północ — pustynia lodowa stopniowo zastępowana jest tundrą, a tundra — lasem borealnym;
- -spadek ilości planktonu będącego podstawą sieci troficznej mórz Arktyki i Antarktyki.
Gatunkom polarnym zagrażają także:
• zwiększona eksploatacja dna morskiego w poszukiwaniu złóż ropy naftowej i gazu ziemnego;
• przeławianie ryb, będących podstawą diety wielu ssaków morskich;
• gatunki drapieżne introdukowane na kilku wyspach Antarktydy;
• wzmożona turystyka na terenach lęgowych zwierząt;
• zanieczyszczenie związane z obecnością człowieka.
