Podsumowanie 2022 r.

Podsumowanie 2022 r w Śląskim Ogrodzie Zoologicznym

Rok 2022 był rokiem wyjątkowym, ale też niezwykle trudnym. Skutki pandemii, inflacja i sytuacja geopolityczna postawiły przed nami wiele wyzwań, którym każdego dnia staraliśmy się sprostać. Był to rok intensywnego rozwoju i wielu zmian wywołanych nową drogą rozwoju, jaką dla Śląskiego Zoo obraliśmy w ostatnich dwóch latach. Nasze działania, nastawione na rozwój i realizację misji ogrodu zoologicznego, mimo że znajdują się dopiero na początku, to już teraz przyniosły wiele pozytywnych efektów, które sprawiły, że rok 2022 był dla Śląskiego Zoo rokiem rekordowym.

Rekordowy 2022 r. w liczbach

Najwymowniej o rekordach zwykle mówią liczby. W tym roku niezwykle istotna jest dla nas liczba
480 tys. – czyli liczba gości, którzy w 2022 roku odwiedzili Śląski Ogród Zoologiczny. Tak rekordowo duża frekwencja utrzymuje się w naszym ogrodzie już drugi rok. Niestety deszczowy wrzesień sprawił, że nie udało się osiągnąć poziomu pół miliona zwiedzających. Mimo wszystko, tak duża frekwencja utrzymująca się dwa lata z rzędu jest dla nas sygnałem, że zmiany, które wprowadzamy, przynoszą pozytywny efekt, a sam ogród staje się coraz bardziej atrakcyjny.

Niezwykle istotna jest też wysokość dochodów, jakie osiągnęło Śląskie Zoo. W 2022 roku odnotowaliśmy dochody na poziomie 8 mln zł, co oznacza 100% wzrost dochodów w porównaniu
z rokiem 2020. Wpływ na taki stan rzeczy miała m.in. zmiana cennika biletów wstępu do Śląskiego Zoo, jaka została wprowadzona w maju 2022 r. Była to pierwsza zmiana cennika od 5 lat. Pomimo nieznacznego wzrostu cen biletów, bilety do Śląskiego Zoo nadal pozostają najtańszymi biletami do ogrodu zoologicznego w Polsce. Warto zauważyć, że dochody ogrodu to nie tylko wpływy ze sprzedaży biletów. To również środki pozyskane w ramach różnego rodzaju współpracy z firmami zewnętrznymi (wynajem powierzchni, sponsoring zwierząt itp.). Podwojenie dochodów na ważną pozycję Śląskiego Zoo wśród tego typu miejsc na mapie regionu. Odpowiednie zarządzanie finansami pozwoliło na wygospodarowanie oszczędności, które przeznaczone zostały na pomniejsze remonty i zakup materiałów budowlanych.

Zwierzęta Śląskiego Zoo

Podstawową funkcją ogrodu zoologicznego jest dziś hodowla zwierząt zagrożonych wyginięciem.
W Śląskim Ogrodzie Zoologicznym dokładamy wszelkich starań, aby jak najlepiej realizować tę funkcję. W 2022 r. mogliśmy pochwalić się wieloma sukcesami hodowlanymi, a także wydarzeniami o dużym znaczeniu z punktu hodowli i ochrony zwierząt.

Narodziny

Najważniejszym przychówkiem 2022 r. były trzy rosomaki tundrowe – pierwszy w historii miot tego gatunku, który przyszedł na świat w polskim ogrodzie zoologicznym. Trzech młodych samców udało się odchować bez wprowadzania ingerencji opiekunów. Jest to ogromny sukces, gdyż z danych literaturowych oraz doświadczenia zagranicznych ogrodów zoologicznych wiemy, że u tego gatunku
w pierwszych miesiącach życia występuje bardzo wysoka śmiertelność. Po raz pierwszy w polskim zoo doczekaliśmy się również przychówku hirary amerykańskiej – również był to samiec. Już po raz kolejny w naszym zoo na świat przyszły świnie rzeczne (4 samice), panda ruda (samica) oraz lemury katta
(2 samce i 1 samica). W 2022 r. w Śląskim Zoo przyszło na świat łącznie 170 zwierząt reprezentujących 36 gatunków. Pomimo naszych działań i wszelkich starań, nie wszystkie młode udało się odchować. Każda taka strata jest dla nas niezwykle trudna, nie mamy jednak szans w walce z niektórymi wrodzonymi schorzeniami oraz siłami natury, które mają ogromny wpływ na hodowlę zwierząt, także tą, prowadzona w ogrodzie zoologicznym. Wymiana doświadczeń z innymi ogrodami zoologicznymi, budowanie doświadczonej kadry oraz działania w zgodzie z obecnym stanem wiedzy naukowej pozwalają nam stale zmniejszać odsetek upadków wśród nowo narodzonych zwierząt.

Transporty i zmiany w obsadzie hodowlanej

2022 r. obfitował w transporty związane z wymianą osobników pomiędzy Śląskim Zoo a innymi polskimi i europejskimi ogrodami zoologicznymi. W ten sposób udało się m.in. pozyskać z gdańskiego ogrodu zoologicznego samca żyrafy siatkowanej, który dołączył do naszego stada samic – w efekcie będziemy mogli przystąpić do rozmnażania tego gatunku. Nowe osobniki pojawiły się także na wybiegach patasów, łabędzi, sów, czy wielbłądów. Dzięki wymianie osobników możliwe będzie kontynuowanie hodowli, w której zwiększamy pulę genową – mamy nadzieję, że w przyszłym roku będziemy mogli pochwalić się kolejnymi przychówkami. W kolekcji Śląskiego Zoo pojawiły się też gatunki, które do tej pory nie były eksponowane w naszym zoo. Najważniejsze z nich to bongo górskie – krytycznie zagrożone wyginięciem antylopy, hulmany czczone, czy też żółwie terekaj, węgorze ogrodowe i waran Martensa. Sprowadzenie nieeksponowanych do tej pory gatunków przekłada się nie tylko na wzrost atrakcyjności naszego zoo dla zwiedzających, ale przede wszystkim zwiększa znaczenie Śląskiego Zoo wśród innych ogrodów zoologicznych, gdyż rozpoczynamy uczestnictwo w kolejnych programach hodowlanych. Na uwagę zasługują też nasze działania związane z hodowlą i ochroną naszych rodzimych gatunków zwierząt. W 2022 r. do samicy wydry europejskiej sprowadzony został samiec, dzięki czemu możemy rozpocząć uczestnictwo w programie hodowlanym tego gatunku. W ostatnich tygodniach roku do Chorzowa sprowadzone zostały także głuszce i cietrzewie, które zasiedliły nowe woliery. Ptaki aktualnie aklimatyzują się do nowego otoczenia, a sama ekspozycja oczekuje na oficjalne otwarcie, które odbędzie się na początku 2023 r.

W 2022 r. sprowadzono łącznie 109 nowych osobników reprezentujących 48 gatunków.

W ubiegłym roku Śląskie Zoo miało również swój wkład w rozwój hodowli zwierząt w innych ogrodach zoologicznych. Z naszego zoo do innych ogrodów wyjechało łącznie 37 osobników z 13 gatunków.
Były to w większości przychówki urodzone w Śląskim Ogrodzie Zoologicznym, n.in. świnie rzeczne
i niale grzywiaste.

Zmiany w kolekcji zoo dokonują się także poprzez wygaszanie hodowli niektórych gatunków.
W związku z upadkiem ostatniego z pawianów płaszczowych w 2022 r. zakończyliśmy hodowlę tego gatunku. Z ekspozycji zniknęło też wiele powszechnie utrzymywanych w domowych terrariach gatunków gadów m.in. węzę mleczne i zbożowe, czy kilka gatunków ptaszników. Ich miejsca zajęły gatunki gadów i płazów, których hodowla nie jest tak powszechna.

Zmiany w kolekcji zwierząt każdego ogrodu uzależnione są w dużej mierze od współpracy z innymi ogrodami zoologicznymi. Kontakty te mają duże przełożenie na rozszerzanie kolekcji
o nieeksponowane gatunki, a także wymianę osobników w celu stworzenia nowych, odpowiednio dobranych par hodowlanych. W 2022 r. Śląskie Zoo zacieśniło współpracę m.in. z ogrodem zoologicznym w Ostravie, co zaowocowało m.in. sprowadzeniem do naszego zoo stada małp hulmanów.

Inwestycje i rozwój

Rozwój i modernizacja ogrodu zależne są od ilości i jakości prowadzonych inwestycji. W 2022 r. prac inwestycyjnych nie brakowało. Najbardziej widoczne były działania związane z największymi inwestycjami, jednak oprócz nich zrealizowano wiele mniej kosztownych, ale równie istotnych działań. Biorąc pod uwagę fakt, ze Śląskie Zoo powstało w połowie XX w., a duża część infrastruktury pamięta jeszcze początki jego funkcjonowania, to każda, nawet najdrobniejsza modernizacja przybliża go
do standardów nowoczesnego ogrodu zoologicznego na miarę XXI w. Stąd wszystkie działania inwestycje prowadzone są dwutorowo – budowie nowych obiektów towarzyszy modernizacja istniejącej infrastruktury. Zgromadzone oszczędności pozwoliły także na zakup materiałów budowlanych, które stopniowo są wykorzystywane do prac modernizacyjnych wykonywanych przez pracowników ogrodu w ramach codziennej pracy – takie działania znacząco obniżają koszt inwestycji
i pozwalają nam lepiej wykorzystać zgromadzone oszczędności.

Inwestycje ukończone w 2022 r.:

• Kompleks wolier dla kuraków leśnych – głuszców i cietrzewi,
• Wybieg letni dla żółwi lądowych,
• Modernizacja ogrodzenia i zmiana aranżacji wybiegu arui grzywiastych,
• Modernizacja ogrodzenia i wybiegu gepardów,
• Modernizacja wybiegu surykatek,
• Rearanżacja otoczenia wejścia głównego do ogrodu,
• Wymiana i modernizacja wybranych zbiorników w budynku akwarium,
• Przebudowa i dostosowanie terrariów do potrzeb nowo sprowadzanych gatunków gadów,
• Budowa stacji transformatorowej wraz z siecią średniego napięcia.

Inwestycje trwające w 2022 r. i nie zostały jeszcze ukończone:

• Budowa pawilonu lasu deszczowego Ameryki Południowej,
• Budowa nowego budynku administracyjno-edukacyjnego (budynek dyrekcji zoo),
• Budowa wolier dla rysia i rosomaka.

Wszystkie prowadzone inwestycje pozwoliły nam zlikwidować dużą część najstarszej infrastruktury ogrodu. Dzięki temu z terenu zoo zniknęły stare i nieestetyczne woliery przy wejściu głównym, które wpływały negatywnie na odbiór tej części zoo (w ich miejscu powstaje kompleks hodowlany dla rysia
i rosomaków). Podobnie w przypadku budynku dyrekcji – wyburzenie blisko 50-letniego obiektu
z minionej epoki poprawiło wizerunek zoo, a budowa nowoczesnego obiektu dodała bardziej współczesnego charakteru. Stopniowa wymiana ogrodzeń oraz modernizacja wybiegów nie tylko podnoszą dobrostan zwierząt, ale wpływają też na estetykę ogrodu i komfort obserwacji zwierząt przez gości zoo.

Inwestycje to nie tylko budowa i modernizacja, to także przygotowanie dokumentacji pod przyszłe inwestycje. W 2022 r. sfinansowano opracowanie projektów wraz z pełną dokumentacją pod budowę nowej lwiarni, dzięki której w naszym zoo możliwy będzie rozwój hodowli dużych kotów oraz szklanego mostu, którego budowa będzie pierwszym etapem modernizacji Skalnej Kotliny Dinozaurów. Myśląc od dalszym rozwoju ogrodu oraz pokryciu przyszłego zapotrzebowania budynków hodowlanych
na energię elektryczną opracowano również projekt dodatkowej stacji transformatorowej wraz
z odpowiednią siecią energetyczną.

Śląskie Zoo dla Ukrainy

Sytuacja geopolityczna odbiła się wyraźnie w tym roku na działalności ogrodów zoologicznych. Nowa sytuacja wywołana wojną w Ukrainie nie tylko spowodowała konieczność zmian niektórych planów dotyczących transportów zwierząt, ale również postawiła przed nami nowe wyzwania, mające na celu niesienie pomocy zwierzętom z ukraińskich ogrodów zoologicznych oraz obywatelom Ukrainy.

Śląski Ogród zoologiczny również nie pozostał bierny na zaistniałą sytuację. Już w pierwszym dniu konfliktu zbrojnego dyrekcja zoo podjęła decyzję o odmowie przekazania dwóch młodych gepardzic
do ogrodu zoologicznego w Moskwie. Mia i Malayka urodzone w Śląskim Zoo pod koniec 2019 r. decyzją koordynatora hodowli gatunku miały trafić do moskiewskiego zoo nie później niż do końca lutego 2022 r. Wybuch wojny spowodował, że transport zwierząt przez teren Ukrainy niósł zagrożenie zarówno dla zwierząt, jak i pracowników odpowiedzialnych za transport zwierząt. Odwołanie transportu było naszym wyrazem sprzeciwu przeciw agresji Rosji i solidarności z Ukrainą. W ślad
za Śląskim Zoo współpracę z rosyjskimi ogrodami zoologicznymi zawiesiły inne europejskie ogrody zoologiczne. Decyzję dyrekcji Śląskiego Zoo poparł koordynator hodowli gatunku, który zmienił rekomendację i zalecił przekazanie gepardzic do Francji.

Odmowa przekazania gepardów do Moskwy rozpoczęła wspólne działania polskich ogrodów zoologicznych na rzecz pomocy ukraińskim zoo. Śląskie Zoo pozostawało w stałym kontakcie
z pozostałymi polskimi ogrodami. Po przeanalizowaniu możliwości, jakimi dysponowaliśmy wiosną 2022 r., zgłosiliśmy gotowość do przyjęcia określonych gatunków zwierząt ewakuowanych z terenu Ukrainy – tak, by zapewnić im odpowiednie warunki hodowlane. Ostatecznie do Chorzowa nie trafiło żadne z ukraińskich zwierząt, gdyż gatunki, które mogliśmy przyjąć, nie zostały ewakuowane poza granice Ukrainy.

Społeczność Śląskiego Zoo starała się pomagać nie tylko zwierzętom. Pracownicy ogrodu zorganizowali zbiórkę darów dla obywateli Ukrainy, które przekazane zostały potrzebującym za pośrednictwem PCK. W samym zoo schronienie znalazły trzy obywatelki Ukrainy, którym jako tymczasowe miejsce zamieszkania udostępniliśmy pokoje gościnne mieszczące się na terenie ogrodu. Do załogi Śląskiego Zoo dołączyły również dwie obywatelki Ukrainy, które znalazły zatrudnienie w dziale hodowlanym.

Nie brakowało też drobnych gestów, takich jak zmiana kolorystyki plakatów „TygoDnia misji ogrodów zoologicznych i akwariów” na barwy Ukrainy, czy wyrazów solidarności w codziennej pracy. Wszystkie te działania doprowadziły do zacieśniania współpracy z Ukraińskimi ogrodami zoologicznymi.

Edukacja i działalność naukowa

Działalność współczesnego ogrodu zoologicznego to nie tylko hodowla zwierząt, to również edukacja. W 2022 r. zooedukatorzy Śląskiego Zoo poprowadzili zajęcia na terenie ogrodu dla ponad
130 wycieczek szkolnych, w którym udział wzięło blisko 3 400 uczniów z terenu całej Polski. Zorganizowaliśmy również 6 rodzinnych eventów edukacyjnych, podczas których przybliżaliśmy biologię oraz przyczyny zagrożenia gatunków, których ochronie uczestniczy Śląski Ogród Zoologiczny. Nasza działalność edukacyjna nie ograniczała się tylko do terenu ogrodu. Zooedukatorów można było spotkać podczas wielu pikników i wydarzeń tematycznych m.in. w Śląskim Ogrodzie Botanicznym
w Radzionkowie i Mikołowie, Uniwersytecie Śląskim, Kaletach czy na terenie Parku Śląskiego.

Edukacja w ogrodzie zoologicznym to również etykietaż ogrodu. W 2022 r. wymieniono ponad 50 tablic gatunkowych, informacyjnych i edukacyjnych, które zostały umieszczone w 53 nowych ekspozytorach. Dzięki temu nasi goście odwiedzając zoo, mogą w łatwy i przystępny sposób poznać nie tylko nazwy prezentowanych gatunków zwierząt, ale także zapoznać się z podstawowymi informacjami na ich temat. Nowe tablice dostosowane są do potrzeb osób z trudnościami w komunikowaniu się, dzięki czemu zoo staje się bardziej przystępne dla wszystkich odwiedzających. Tablice pojawiają się na terenie zoo od trzech lat, stopniowo zastępując stary etykietaż.

Śląski Ogród Zoologiczny jest także miejscem kształcenia dla przyszłych specjalistów hodowli zwierząt. W 2022 r. prowadzone były praktyki zawodowe dla uczniów dwóch śląskich techników o profilach związanych z weterynarią i hodowlą zwierząt. We współpracy z krajowymi zagranicznymi uczelniami wyższymi prowadzone były naukowe prace badawcze w zakresie hodowli i żywienia zwierząt, w efekcie których powstało lub jest w trakcie realizacji 11 prac dyplomowych (w tym 6 prac inżynierskich, 4 prace magisterskie oraz 1 praca doktorska). Na podstawie prowadzonych badań opublikowanych zostało
6 publikacji naukowych w czasopismach klasyfikowanych na Liście Filadelfijskiej. Pracownicy ŚOZ zostali także współautorami pracy, która zostanie opublikowana w formie posteru naukowego podczas międzynarodowej konferencji EAZA w Rydze w 2023 r.

Śląskie Zoo w mediach

Działalność Śląskiego Ogrodu Zoologicznego nie ogranicza się do jego murów. Przesłanie związane
z potrzebą ochrony ginących gatunków oraz działalnością ogrodu pojawia się regularnie w mediach – lokalnych i krajowych. Informacje o aktualnościach, takich jak narodziny czy transporty zwierząt, czy inne ciekawostki z wybiegów Śląskiego Zoo regularnie pojawiały się w programach informacyjnych lokalnych i ogólnopolskich stacji radiowych i telewizyjnych, a także w artykułach w prasie i portalach internetowych. W 2022 r. pracownicy naszego zoo wielokrotnie pełnili rolę ekspertów w audycjach radiowych i telewizyjnych, realizowanych zarówno na terenie zoo, jak i w studio telewizyjnym. Powstały zarówno audycje popularnonaukowe, w których prezentowaliśmy ciekawostki dotyczące mieszkańców naszego zoo, jak i programy turystyczne, pokazujące Śląskie Zoo jako doskonałe miejsce do spędzenia wolnego czasu. Wielokrotnie można nas było zobaczyć m.in. w programie „Dzień Dobry TVN”, „Poranek z Polsat News”, czy na antenie TVP m.in. w programach „Pokój na poddaszu”, „Drogi Powsinogi”, „Telezwierz”, „Dlaczego krowa muczy…”. Gościliśmy też w wielu audycjach radiowych, także tych popularnonaukowych, np. „Ekoranek” Radia Katowice, czy „Sekrety Przyrody” na antenie Radia eM. We współpracy z Radiem Katowice przygotowaliśmy kolejne odcinki naszej wspólnej audycji i podcastu „Z mikrofonem wśród zwierząt”, w której opiekunowie zwierząt opowiadają o swoich podopiecznych i codziennej pracy z nimi.

W tym roku Śląskie Zoo zamieniło się także na moment w plan filmowy dla jednego z telewizyjnych seriali fabularnych – o szczegółach poinformujemy więcej po ogłoszeniu oficjalnej premiery produkcji.

Śląskie Zoo jest też obecne w sieci. Nasz profil w na portalu społecznościowym Facebook śledzi blisko 45 tys. użytkowników. Liczba ta wzrosła o ponad 10 tys. osób w ciągu ostatniego roku.

Dziękujemy za to, że byliście Państwo z nami w 2022 r. Mamy nadzieję, że nowy, 2023 r. będzie jeszcze lepszy dla Śląskiego Ogrodu Zoologicznego i przyniesie wiele kolejnych sukcesów, zarówno hodowlanych, jaki i inwestycyjnych.